(Απόσπασμα ομιλίας μου με θέμα "Προέλευση,θεματολογία,δομή,παρόν και
μέλλον της μαντινάδας" στην παρουσίαση εργασίας μου, ανθολογίου κρητικής μαντινάδας που εξέδωσε ο Διδασκαλικός Σύλλογος Χανίων το 2006)
Πολλοί ρωτούν να μάθουνε, ήντά ΄ναι οι μαντινάδες:
Χαρές, αγάπες και καημούς, να λες σε δυο αράδες!
Στο επιστημονικό συνέδριο με θέμα "Η κρητική μαντινάδα", του τότε δήμου Ακρωτηρίου το 2001 (υπάρχει ο τόμος των εργασιών του με όλες τις εισηγήσεις και πορίσματα) ο γνωστός πανεπιστημιακός καθηγητής, φιλόλογος και βαθύς γνώστης της ιστορίας και κοινωνιολογίας του κρητικού και γενικότερου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού Ερατοσθένης Καψωμένος, αναφέρει μεταξύ πολλών άλλων στην εισήγησή του:
"...Η μαντινάδα εμφανίζεται ως ουσιώδες συστατικό της συλλογικής ζωής, η οποία για να λειτουργήσει απαιτεί την ενεργή και δημιουργική συμμετοχή των μελών της.
Το κοινωνικό μοντέλο που προϋποθέτει την χρήση της μαντινάδας είναι λοιπόν ένα μοντέλο συμμετοχικό, μιας κοινωνίας που επιφυλάσσει στα μέλη της ένα ρόλο δημιουργικό. Όχι τον παθητικό ρόλο του καταναλωτή-τηλεθεατή που επιφυλάσσει στα μέλη της η η σύγχρονη αστική κοινωνία στη φάση της παγκοσμιοποίησης..."
-Γι΄αυτό και χαριτολογώντας, λέει για την πολιτισμικά αντιστεκόμενη Κρήτη, ο σύγχρονος λαϊκός ριμαδόρος:
"Η παγκοσμιοποίηση, την Κρήτη δεν τη πιάνει!
Γιατί σε κάθε εποχή, νέα βλαστάρια βγάνει"!...
Όπως, έχοντας επίγνωση της τωρινής έμμεσης πλην σαφούς, στρατιωτικής οικονομικής και πολιτισμικής κατοχής λέει:
"Παντέρμη Κρήτη πού ΄σουνα δασκάλα των αρμάτω
κι εδά ΄σαι χεροπόδαρα δεμένη μες στο ΝΑΤΟ'!...
-Ο Λίνος Πολίτης, στην "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" (σελ 101,έκδ.1980) γράφει":
"...Το δημοτικό τραγούδι είναι ακόμη, χωρίς αμφιβολία, το μέσο με το οποίο ο λαός έδωσε την εγκυρότερη έκφραση στον κόσμο και στο πρόσωπό του. Ό,τι συνηθίζουμε να ονομάζουμε ψυχή ενός λαού....θα το βρούμε στην αποκρυσταλλωμένη ανώτατη ποιητική έκφραση, του δημοτικού τραγουδιού..."
-Ο εκ των κορυφαίων της παγκόσμιας λογοτεχνίας Γκαίτε, το 1815, σε γράμμα στον γιο του αναφέρει:
"...Τα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια είναι το πιο έξοχο δείγμα της δραματικής επικής ποίησης..."
-Στην Κρήτη, δημοτικά τραγούδιαείναι κυρίως τα Ριζίτικακαι οι μαντινάδες.
Τα Ριζίτικα είναι καταγεγραμμένα σε αρκετά βιβλία μελετητών ή συλλεκτών τους. Κορυφαία η βραβευμένη από την Ακαδημία εξαιρετική εργασία-βιβλίο του λαογράφου-δασκάλου Σταμάτη Αποστολάκη "Ριζίτικα, τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης"με πάνω από 700 καταταγμένα σε θεματικές ενότητες, με σημείωση για τον σκοπό με τον οποίο τραγουδιέται καθένα και με πλούσια ιστορικά στοιχεία για πολλά από αυτά....
...Οι περισσότεροι από τους 32 καταγεγραμμένους σκοπούς ομάδων ριζίτικων που τραγουδιούνται με τον ίδιο σκοπό και κάμποσοι ιδιόμελων, έχουν αποδοθεί αυθεντικά,σωστά σε δίσκους και κασσέτες, μετά από επιστημονική καταγραφή και βιωματική εμπειρία, από μη κερδοσκοπικούς Συλλόγους όπως οι "Κρητικές Μαδάρες" οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Σελίνου και Αποκορώνου, ο "Γκίγκιλος". Αυτό δεν έχει συμβεί δυστυχώς με μερικούς επαγγελματίες (όπως ο Μαρκόπουλος) που παράλλαξαν σκοπούς σε υπάρχοντα από αιώνες Ριζίτικα, ενέργεια την οποία αν έκαναν στο πιο άσημο τραγουδάκι οποιουδήποτε συνθέτη χωρίς την έγκρισή του,θα αντιμετώπιζαν τον πέλεκυ του νόμου.
Δικαίωμα (και χρέος) κάθε πραγματικού καλλιτέχνη, να τροποποιεί όπως θέλει παλιές φόρμες, έτσι ναι,δημιουργεί! Και να βάζει μετά όποιον τίτλο θέλει,διαφορετικό όμως από αυτόν του αρχικού έργου του άλλου καλλιτέχνη...
-Όσον αφορά τις μαντινάδες:
Σε αντίθεση με τα κλασσικά δημοτικά τραγούδια, δεν είναι δυνατό ποτέ να καταγραφούν όλες γιατί αφενός αυτές συνεχίζουν να παράγονται, από εκατοντάδες, συστηματικούς ή περιστασιακούς, περισσότερο ή λιγότερο ταλαντούχους γνωστούς και μη "μαντιναδολόγους", αφετέρου πολλές από αυτές (οι πλείστες...) είναι απλά ...ομοιοκαταληξίες ή κοινοτοπίες, χωρίς ιδιαίτερες νοηματικές και λογοτεχνικές αξιώσεις.
Και οι καλύτεροι στιχουργοί εξάλλου συνήθως,στα άφθονα βιβλία που έχουν βγάλει συμπεριλαμβάνουν ανάμεσα σε πολλές που είναι λογοτεχνικά διαμάντια και πολλές άλλες "του σωρού"
-Απαράβατοι, άτεγκτοι λογοτεχνικοί και αξιολογικοί σχετικοί κανόνες δεν ισχύουν, μα γενικά η "καλή" μαντινάδα έχει περιεχόμενο που συγκινεί, μέτρο,αποφεύγει χασμωδίες, κοινοτυπίες κι επαναλήψεις λέξεων πλην ειδικών περιπτώσεων (δύσκολης, περίτεχνης) λογοτεχνικής επανάληψης
(πχ: "Χαρώ το και χαρύνω το, χαρύνω το χαρώ το! Στα χέρια μου τ΄αναβαστώ και πάλι αναζητώ το!")
χρησιμοποιεί σωστά μα και χωρίς εξεζητημένες ακρότητες την κρητική τοπολαλιά.
Η λογοτεχνικής αξίας μαντινάδα είναι
ένα υπέροχο συνταίριασμα σε δυο μόλις,λακωνικούς, 15σύλλαβους στίχους, επιδέξιας πλοκής λέξεων, εκφράσεων καιμηνύματος!...
Μήνυμα,"μαντάτο" λοιπόν!
Αυτό είναι η ουσία, το περιεχόμενο των, πανάρχαιων καταβολών, δεκαπεντασύλλαβων!
Στην Κρήτη ακόμα και σήμερα (πολύ περισσότερο πριν λίγες δεκαετίες) λέμε: "Ήντα μαντάτα;" (Τι μηνύματα,τι νέα;)
Η λέξη "μαντάτο" είναι ηλίου φαεινότερο ότι προέκυψε από τις αρχαίες "μαντείο, μαντεύω".
- Παράλληλα είναι γνωστό πως οι χρησμοί (τα "μαντέματα"-μαντάτα δηλαδή) εδίδοντο σε έμμετρο 15σύλλαβο.(Κάποτε και 12σύλλαβο αλλά έμμετρο και συχνά με ομοιοκαταληξίες)
Πχ: "ΑΛΙΝ ΠΟΤΑΜΟΝ ΔΙΑΒΑΣ ΜΕΓΑΝ ΣΤΡΑΤΟΝ ΩΛΕΣΕΙΣ"(15σύλλαβος)
ή: "ΗΞΕΙΣ ΑΦΗΞΕΙΣ ΟΥΚ ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ ΘΝΗΞΕΙΣ" (12σύλλαβος με ομοιοκαταληξίες)
Από εκεί λοιπόν η ετυμολογία της λέξης "μαντινάδα" και όχι από το ιταλικό "matinata" που τόσο ανορθολογικά υπέθεσαν κάποιοι και προβάλλουν σαν άκριτοι και ανόητοι παπαγάλοι μερικοί ...
Εξάλλου οι 15σύλλαβοι στίχοι (δίστιχα, μονόστιχα και πολλών στίχων 15σύλλαβα τραγούδια, γνωμικά, παροιμίες που περιέχουν σαφές μήνυμα, "μαντάτο" καθένα τους) υπήρχαν και υπάρχουν, γεννήθηκαν και γεννιούνται ακόμα, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, του Ελληνισμού γενικότερα (πχ Ποντιακά, Γκρεκάνικα κλπ) πολύ πριν έρθουν στην Ελλάδα οι Λατίνοι...Και αιώνες πριν καν υπάρξουν οι μετά τον Τρωικό πόλεμο Λατίνοι του Αινεία... Αδιάψευστος μάρτυρας οι ραψωδίες του Ομήρου...
Και πολύ παλιότερα ακόμα,η "Θεογονία" του Ησιόδου και τόσα άλλα..
-Ως επιπλέον αποδεικτικό επίλογο στις παραπάνω υπομνήσεις περί πανάρχαιας ρίζας της μαντινάδας,παραθέτω μερικές καταγραμμένες από αξιόλογους άλλους συλλέκτες, παλιές κρητικές μαντινάδες αρχαίων (εποχής δωδεκάθεου, πίστης στην ύπαρξη του "Χάρου" και του "Άδη-Κάτω Κόσμου"για "Τάρταρα",της "Μοίρας"- των "τριών Μοιρών"κλπ) μα και πολύ πιο παλιών καταβολών (προδωδεκαθεϊστικές, λατρείας Ουρανού-πατέρα, Γης -Μητέρας,θεοτήτων Ήλιου,Σελήνης κλπ):
Ώ Ουρανέ πατέρα μου και Γης, μάναγλυκειά μου!
Να μην τα δώσετε αλλουνού τα πάθη τα δικά μου!
Τον Ήλιο βάνω μάρτυρα, τον Ουρανό κριτήμου,
πως σου χαρίζω αγάπη μου για πάντα τη ζωή μου!
Όρκό ΄καμα στον Ουρανό, ποτέ μην τραγουδήσω!
Μα ΄δά για το χατήρι σας, τον όρκο θα πατήσω!
Μα τ΄άστρα, μα τον Ουρανό, μα τση φωτιάς τη λόχη! (λόγχη)
Εγώ για σένα χάνομαι, μα ΄σύ για μένα όχι!
Όποιος την κάθε ώρα του μ΄έργο καλό γεμίζει,
τον κουτσοπόδη διάολο, στα Τάρταραγκρεμίζει!
Σαν κατεβώ στη μαύρη γης, εκειά στον Κάτω Κόσμο,
θα βρω τσι φίλους να γλεντώ γή (ή) τα σκουλήκια μόνο;...
Πες μου βρε νύχτα να χαρείς το μαύρο σου σκοτάδι,
πώς τα περνούνε οι νεκροί στο βουλισμένον Άδη;...
Ο Κάτω Κόσμος είν΄ κακός, γιατί δε ξημερώνει!
Εκειά δεν κράζει πετεινός, δεν κελαηδεί τ΄αηδόνι...
Με τη μια χέρα η μοίρα σου, σου μοίρασε τα κάλη
και με την άλλη μ΄αρρωστειά, σουτα επήρε πάλι!...
Ε, να θυμήσουμε και την ...αρχαία-πρόσφατη του Ψαραντώνη
για τον "Κρηταγενή Δία":
-Ο Δίας ήτονε βοσκός, στ΄Ανωγειανό Αόρι!
Κι ήτονε και το σπίτι του, μέσα στο Περαχώρι!...
ΥΓ:...Ελπίζω να σας αρέσανε τα μαντάτα μου για τσι μαντινάδες!
Κώστας Ντουντουλάκης
μέλλον της μαντινάδας" στην παρουσίαση εργασίας μου, ανθολογίου κρητικής μαντινάδας που εξέδωσε ο Διδασκαλικός Σύλλογος Χανίων το 2006)
Πολλοί ρωτούν να μάθουνε, ήντά ΄ναι οι μαντινάδες:
Χαρές, αγάπες και καημούς, να λες σε δυο αράδες!
Στο επιστημονικό συνέδριο με θέμα "Η κρητική μαντινάδα", του τότε δήμου Ακρωτηρίου το 2001 (υπάρχει ο τόμος των εργασιών του με όλες τις εισηγήσεις και πορίσματα) ο γνωστός πανεπιστημιακός καθηγητής, φιλόλογος και βαθύς γνώστης της ιστορίας και κοινωνιολογίας του κρητικού και γενικότερου ελληνικού λαϊκού πολιτισμού Ερατοσθένης Καψωμένος, αναφέρει μεταξύ πολλών άλλων στην εισήγησή του:
"...Η μαντινάδα εμφανίζεται ως ουσιώδες συστατικό της συλλογικής ζωής, η οποία για να λειτουργήσει απαιτεί την ενεργή και δημιουργική συμμετοχή των μελών της.
Το κοινωνικό μοντέλο που προϋποθέτει την χρήση της μαντινάδας είναι λοιπόν ένα μοντέλο συμμετοχικό, μιας κοινωνίας που επιφυλάσσει στα μέλη της ένα ρόλο δημιουργικό. Όχι τον παθητικό ρόλο του καταναλωτή-τηλεθεατή που επιφυλάσσει στα μέλη της η η σύγχρονη αστική κοινωνία στη φάση της παγκοσμιοποίησης..."
-Γι΄αυτό και χαριτολογώντας, λέει για την πολιτισμικά αντιστεκόμενη Κρήτη, ο σύγχρονος λαϊκός ριμαδόρος:
"Η παγκοσμιοποίηση, την Κρήτη δεν τη πιάνει!
Γιατί σε κάθε εποχή, νέα βλαστάρια βγάνει"!...
Όπως, έχοντας επίγνωση της τωρινής έμμεσης πλην σαφούς, στρατιωτικής οικονομικής και πολιτισμικής κατοχής λέει:
"Παντέρμη Κρήτη πού ΄σουνα δασκάλα των αρμάτω
κι εδά ΄σαι χεροπόδαρα δεμένη μες στο ΝΑΤΟ'!...
-Ο Λίνος Πολίτης, στην "Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" (σελ 101,έκδ.1980) γράφει":
"...Το δημοτικό τραγούδι είναι ακόμη, χωρίς αμφιβολία, το μέσο με το οποίο ο λαός έδωσε την εγκυρότερη έκφραση στον κόσμο και στο πρόσωπό του. Ό,τι συνηθίζουμε να ονομάζουμε ψυχή ενός λαού....θα το βρούμε στην αποκρυσταλλωμένη ανώτατη ποιητική έκφραση, του δημοτικού τραγουδιού..."
-Ο εκ των κορυφαίων της παγκόσμιας λογοτεχνίας Γκαίτε, το 1815, σε γράμμα στον γιο του αναφέρει:
"...Τα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια είναι το πιο έξοχο δείγμα της δραματικής επικής ποίησης..."
-Στην Κρήτη, δημοτικά τραγούδιαείναι κυρίως τα Ριζίτικακαι οι μαντινάδες.
Τα Ριζίτικα είναι καταγεγραμμένα σε αρκετά βιβλία μελετητών ή συλλεκτών τους. Κορυφαία η βραβευμένη από την Ακαδημία εξαιρετική εργασία-βιβλίο του λαογράφου-δασκάλου Σταμάτη Αποστολάκη "Ριζίτικα, τα δημοτικά τραγούδια της Κρήτης"με πάνω από 700 καταταγμένα σε θεματικές ενότητες, με σημείωση για τον σκοπό με τον οποίο τραγουδιέται καθένα και με πλούσια ιστορικά στοιχεία για πολλά από αυτά....
...Οι περισσότεροι από τους 32 καταγεγραμμένους σκοπούς ομάδων ριζίτικων που τραγουδιούνται με τον ίδιο σκοπό και κάμποσοι ιδιόμελων, έχουν αποδοθεί αυθεντικά,σωστά σε δίσκους και κασσέτες, μετά από επιστημονική καταγραφή και βιωματική εμπειρία, από μη κερδοσκοπικούς Συλλόγους όπως οι "Κρητικές Μαδάρες" οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι Σελίνου και Αποκορώνου, ο "Γκίγκιλος". Αυτό δεν έχει συμβεί δυστυχώς με μερικούς επαγγελματίες (όπως ο Μαρκόπουλος) που παράλλαξαν σκοπούς σε υπάρχοντα από αιώνες Ριζίτικα, ενέργεια την οποία αν έκαναν στο πιο άσημο τραγουδάκι οποιουδήποτε συνθέτη χωρίς την έγκρισή του,θα αντιμετώπιζαν τον πέλεκυ του νόμου.
Δικαίωμα (και χρέος) κάθε πραγματικού καλλιτέχνη, να τροποποιεί όπως θέλει παλιές φόρμες, έτσι ναι,δημιουργεί! Και να βάζει μετά όποιον τίτλο θέλει,διαφορετικό όμως από αυτόν του αρχικού έργου του άλλου καλλιτέχνη...
-Όσον αφορά τις μαντινάδες:
Σε αντίθεση με τα κλασσικά δημοτικά τραγούδια, δεν είναι δυνατό ποτέ να καταγραφούν όλες γιατί αφενός αυτές συνεχίζουν να παράγονται, από εκατοντάδες, συστηματικούς ή περιστασιακούς, περισσότερο ή λιγότερο ταλαντούχους γνωστούς και μη "μαντιναδολόγους", αφετέρου πολλές από αυτές (οι πλείστες...) είναι απλά ...ομοιοκαταληξίες ή κοινοτοπίες, χωρίς ιδιαίτερες νοηματικές και λογοτεχνικές αξιώσεις.
Και οι καλύτεροι στιχουργοί εξάλλου συνήθως,στα άφθονα βιβλία που έχουν βγάλει συμπεριλαμβάνουν ανάμεσα σε πολλές που είναι λογοτεχνικά διαμάντια και πολλές άλλες "του σωρού"
-Απαράβατοι, άτεγκτοι λογοτεχνικοί και αξιολογικοί σχετικοί κανόνες δεν ισχύουν, μα γενικά η "καλή" μαντινάδα έχει περιεχόμενο που συγκινεί, μέτρο,αποφεύγει χασμωδίες, κοινοτυπίες κι επαναλήψεις λέξεων πλην ειδικών περιπτώσεων (δύσκολης, περίτεχνης) λογοτεχνικής επανάληψης
(πχ: "Χαρώ το και χαρύνω το, χαρύνω το χαρώ το! Στα χέρια μου τ΄αναβαστώ και πάλι αναζητώ το!")
χρησιμοποιεί σωστά μα και χωρίς εξεζητημένες ακρότητες την κρητική τοπολαλιά.
Η λογοτεχνικής αξίας μαντινάδα είναι
ένα υπέροχο συνταίριασμα σε δυο μόλις,λακωνικούς, 15σύλλαβους στίχους, επιδέξιας πλοκής λέξεων, εκφράσεων καιμηνύματος!...
Μήνυμα,"μαντάτο" λοιπόν!
Αυτό είναι η ουσία, το περιεχόμενο των, πανάρχαιων καταβολών, δεκαπεντασύλλαβων!
Στην Κρήτη ακόμα και σήμερα (πολύ περισσότερο πριν λίγες δεκαετίες) λέμε: "Ήντα μαντάτα;" (Τι μηνύματα,τι νέα;)
Η λέξη "μαντάτο" είναι ηλίου φαεινότερο ότι προέκυψε από τις αρχαίες "μαντείο, μαντεύω".
- Παράλληλα είναι γνωστό πως οι χρησμοί (τα "μαντέματα"-μαντάτα δηλαδή) εδίδοντο σε έμμετρο 15σύλλαβο.(Κάποτε και 12σύλλαβο αλλά έμμετρο και συχνά με ομοιοκαταληξίες)
Πχ: "ΑΛΙΝ ΠΟΤΑΜΟΝ ΔΙΑΒΑΣ ΜΕΓΑΝ ΣΤΡΑΤΟΝ ΩΛΕΣΕΙΣ"(15σύλλαβος)
ή: "ΗΞΕΙΣ ΑΦΗΞΕΙΣ ΟΥΚ ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ ΘΝΗΞΕΙΣ" (12σύλλαβος με ομοιοκαταληξίες)
Από εκεί λοιπόν η ετυμολογία της λέξης "μαντινάδα" και όχι από το ιταλικό "matinata" που τόσο ανορθολογικά υπέθεσαν κάποιοι και προβάλλουν σαν άκριτοι και ανόητοι παπαγάλοι μερικοί ...
Εξάλλου οι 15σύλλαβοι στίχοι (δίστιχα, μονόστιχα και πολλών στίχων 15σύλλαβα τραγούδια, γνωμικά, παροιμίες που περιέχουν σαφές μήνυμα, "μαντάτο" καθένα τους) υπήρχαν και υπάρχουν, γεννήθηκαν και γεννιούνται ακόμα, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας, του Ελληνισμού γενικότερα (πχ Ποντιακά, Γκρεκάνικα κλπ) πολύ πριν έρθουν στην Ελλάδα οι Λατίνοι...Και αιώνες πριν καν υπάρξουν οι μετά τον Τρωικό πόλεμο Λατίνοι του Αινεία... Αδιάψευστος μάρτυρας οι ραψωδίες του Ομήρου...
Και πολύ παλιότερα ακόμα,η "Θεογονία" του Ησιόδου και τόσα άλλα..
-Ως επιπλέον αποδεικτικό επίλογο στις παραπάνω υπομνήσεις περί πανάρχαιας ρίζας της μαντινάδας,παραθέτω μερικές καταγραμμένες από αξιόλογους άλλους συλλέκτες, παλιές κρητικές μαντινάδες αρχαίων (εποχής δωδεκάθεου, πίστης στην ύπαρξη του "Χάρου" και του "Άδη-Κάτω Κόσμου"για "Τάρταρα",της "Μοίρας"- των "τριών Μοιρών"κλπ) μα και πολύ πιο παλιών καταβολών (προδωδεκαθεϊστικές, λατρείας Ουρανού-πατέρα, Γης -Μητέρας,θεοτήτων Ήλιου,Σελήνης κλπ):
Ώ Ουρανέ πατέρα μου και Γης, μάναγλυκειά μου!
Να μην τα δώσετε αλλουνού τα πάθη τα δικά μου!
Τον Ήλιο βάνω μάρτυρα, τον Ουρανό κριτήμου,
πως σου χαρίζω αγάπη μου για πάντα τη ζωή μου!
Όρκό ΄καμα στον Ουρανό, ποτέ μην τραγουδήσω!
Μα ΄δά για το χατήρι σας, τον όρκο θα πατήσω!
Μα τ΄άστρα, μα τον Ουρανό, μα τση φωτιάς τη λόχη! (λόγχη)
Εγώ για σένα χάνομαι, μα ΄σύ για μένα όχι!
Όποιος την κάθε ώρα του μ΄έργο καλό γεμίζει,
τον κουτσοπόδη διάολο, στα Τάρταραγκρεμίζει!
Σαν κατεβώ στη μαύρη γης, εκειά στον Κάτω Κόσμο,
θα βρω τσι φίλους να γλεντώ γή (ή) τα σκουλήκια μόνο;...
Πες μου βρε νύχτα να χαρείς το μαύρο σου σκοτάδι,
πώς τα περνούνε οι νεκροί στο βουλισμένον Άδη;...
Ο Κάτω Κόσμος είν΄ κακός, γιατί δε ξημερώνει!
Εκειά δεν κράζει πετεινός, δεν κελαηδεί τ΄αηδόνι...
Με τη μια χέρα η μοίρα σου, σου μοίρασε τα κάλη
και με την άλλη μ΄αρρωστειά, σουτα επήρε πάλι!...
Ε, να θυμήσουμε και την ...αρχαία-πρόσφατη του Ψαραντώνη
για τον "Κρηταγενή Δία":
-Ο Δίας ήτονε βοσκός, στ΄Ανωγειανό Αόρι!
Κι ήτονε και το σπίτι του, μέσα στο Περαχώρι!...
ΥΓ:...Ελπίζω να σας αρέσανε τα μαντάτα μου για τσι μαντινάδες!
Κώστας Ντουντουλάκης